Header afbeelding

Demo Autisme bij volwassenen en adolescenten

2015/1

Demo Autisme bij volwassenen en adolescenten

2015/1

Samenvatting

Inleiding

Autisme staat steeds meer in de belangstelling zowel binnen als buiten de psychiatrie. Vroeger sprak men over autisme of een autistische stoornis. Sinds duidelijk is geworden dat het klinisch beeld meerdere varianten kent, wordt tegenwoordig gesproken van een spectrum, dus van autismespectrumstoornissen (ASS). Die toegenomen belangstelling komt enerzijds doordat de classificatietermen in de loop der jaren breder zijn geworden, maar ook omdat ASS bij volwassenen erkend wordt. Daarmee is de doelgroep groter geworden en zijn de grenzen vervaagd van wat wel en wat niet tot ASS gerekend moet worden. De vraag naar gespecialiseerde diagnostiek stijgt, wat tot lange wachtlijsten leidt. Er is vanuit het veld behoefte aan korte vragenlijsten en handvatten voor de diagnostiek.
De diagnostiek en behandeling van ASS bij volwassenen (en kinderen) is wellicht anders dan bij andere psychiatrische stoornissen, omdat bij ASS een goede diagnose en een effectieve behandeling staat of valt met de mate waarin de onderzoeker/behandelaar snapt hoe de problemen (vanuit het perspectief van de patiënt) samenhangen met de context. Terwijl voorheen veel aandacht ging naar kinderen met ASS, is duidelijk dat deskundigheid over ASS bij adolescenten en (jong)volwassenen (16 t/m 25 jaar) heel relevant is, juist omdat die levensfasen gepaard gaan met grote veranderingen die veel invloed hebben op de mate waarin ASS zich manifesteert als klinisch probleem.
Voor een goede diagnostiek en behandeling is het voor de professional een vereiste dat hij begrijpt hoe de patiënt zich verhoudt tot zijn stoornis en welke patiëntgebonden en omgevingsfactoren daarbij een rol spelen. Dat begrip bij de professional kan alleen tot stand komen in een behandelrelatie die gekenmerkt wordt door vertrouwen en authenticiteit.
In dit nascholingsprogramma komen achtereenvolgens de diagnostiek en de behandeling aan de orde voor volwassenen en adolescenten (16 t/m 25 jaar).

Leerdoelen

Na afloop van dit nascholingsprogramma:

  • weet op welke wijze u ASS kunt herkennen;
  • weet op welke wijze u ASS kunt diagnosticeren;
  • de veelvoorkomende comorbide en differentiaaldiagnostische beelden kent;
  • op de hoogte bent van de behandelmogelijkheden.

Auteurs

Dr. Sizoo, B.

Bram Sizoo is psychiater en sinds 2008 werkzaam als inhoudelijk hoofd van het Cluster Ontwikkelingsstoornissen bij Dimence. Hij is hoofddocent bij het Radboud Centrum Sociale Wetenschappen in Nijmegen en hoofdonderzoeker bij het TOPGGZ erkende Specialistisch Centrum Ontwikkelingsstoornissen van Dimence. Hij promoveerde in 2010 op een proefschrift over verslaving bij autisme en ADHD aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Belangenconflicten: geen.

Drs. Adema, M.

Miranda Adema is GZ-psycholoog en werkt sinds 2006 als behandelcoördinator en behandelaar bij Perspectief, een woon- en behandelsetting voor vijftien jongeren met ASS van 15 tot 21 jaar. Perspectief is onderdeel van het Cluster Ontwikkelingsstoornissen van Dimence. Belangenconflicten: geen

Opmerkingen

Dit nascholingsprogramma is in twee gedeelten, Blok A en Blok B door te werken. Mogelijk beklijft de stof beter als u het progamma in twee gedeelten doorwerkt.

Toets

U krijgt voor deze nascholing punten toegekend als u de afsluitende toets succesvol (≥ 70% correct beantwoord) hebt afgerond.

Nota bene

Houd bij hoe lang u met dit programma bent bezig geweest. Het is voor de redactie van AccreDidact en voor de Accreditatiecommissie Bij- en Nascholing (ABNA) van de NVvP nuttig te weten hoeveel tijd u in totaal nodig hebt gehad om het gehele programma door te werken, de opdrachten uit te voeren, de vragen te beantwoorden en ten slotte alle vragen op de losse toets volledig en adequaat te beantwoorden. Als u de toets volledig hebt ingevuld, ga dan na hoeveel tijd u in totaal aan dit programma hebt besteed. Vul de totaal bestede tijd in bij de betreffende vraag na de toets.

Verdieping

De externe links naar artikelen en andere verdiepende internetbronnen zijn ondergebracht in de verdieping. Ook vindt u soms toelichtende figuren en tabellen in de verdieping. In de verdieping wordt u naar een externe pagina geleid, het huidige venster blijft actief. De verdieping herkent u aan één van de volgende symbolen:

 verdieping icoon

Disclaimer

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, St.b. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, St.b. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatie- of andere werken (artikel 16 Auteurswet 1912), in welke vorm dan ook, dient men zich tot de samenstellers/uitgever te wenden.

De uitgever heeft datgene gedaan wat redelijkerwijs van haar kan worden gevergd om de rechten van de auteursrechthebbenden op de beelden te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die menen rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Deze zal in navolgende drukken van dit werk dergelijke omissies corrigeren.

De inzichten in de geneeskunde en wetenschap zijn voortdurend aan verandering onderhevig als gevolg van onderzoek en ervaring. De redactie, auteurs en uitgever zijn uiterst zorgvuldig te werk gegaan, om ervoor te zorgen dat de in dit nascholingsprogramma verstrekte informatie, in overeenstemming is met de huidige kennis van zaken. Dit ontslaat de gebruiker van deze nascholing echter niet van de verplichting om aan de hand van bestaande richtlijnen, protocollen en wetenschappelijke informatie te controleren of de daar verstrekte informatie afwijkt van de gegevens in dit boek en daarmee vast te stellen of de inhoud nog in overeenstemming is met de huidige stand van zaken ten aanzien van kennis en handelen.

Ondanks alle aan de samenstelling van deze uitgave bestede zorg, zal noch de uitgever, noch de auteur aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

 

Akkoord en start

Concept en diagnostiek van autisme

Concept

Opdracht

Beantwoord de volgende vragen met de kennis die u nu hebt, dus voordat u dit gedeelte van het nascholingsprogramma verder doorwerkt. Het is gebruikelijk dat u (nog) niet alle vragen (volledig) kunt beantwoorden.

Vragen

Vraag 1

Wat zijn kernsymptomen van autismespectrumstoornissen

Dit is mijn definitieve antwoord
Om verder te lezen moet u eerst alle vragen beantwoorden of klikken op "Ga verder"
Verklarende woordenlijst
Literatuurlijst
  • Abel KM, Dalman C, Svensson AC, Susser E, Dal H, Idring S, Webb RT, Rai D, Magnusson C. Deviance in fetal growth and risk of autism spectrum disorder. Am J Psychiatry 2013 Apr 1;170(4):391-8.
  • APA. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM 5). Arlington: American Psychiatric Publishing; 2013.
  • APA. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM IV). Arlington: American Psychiatric Publishing; 2000.
  • Asperger H. Die ‘autistischen Psychopathen’ im Kindesalter. Archiv fur Psychiatrie und Nervenkrankheiten 1944;117:76-136.
  • Bishop SL, Seltzer MM. Self-reported autism symptoms in adults with autism spectrum disorders. J Autism Dev Disord 2012;42(11):2354-63.
  • Brugha ST, McManus S, Bankart J, Scott F, Purdon S, Smith J, et al. Epidemiology of autism spectrum disorders in adults in the community in England. Archives of General Psychiatry 2011;65:459-65.
  • Eapen V. Genetic basis of autism: Is there a way forward? Current Opinion in Psychiatry 2011;24:226-36.
  • Engeland H van, Gaag RJ van der. McDD in childhood: A precursor of schizophrenic spectrum disorder. Schizophr Res 1994;11:197.
  • Fombonne E, Chakrabarti S. No evidence for a new variant of measles-mumps-rubella-induced autism. Pediatrics 2001;108:E58.
  • Gezondheidsraad. Autismespectrumstoornissen: Een leven lang anders. Den Haag; 2009.
  • Happé F, Frith U. The weak coherence account: detail-focused cognitive style in autism spectrum disorders [Review]. Journal of Autism and Developmental Disorders 2006;36:5-25.
  • Happé FG. Annotation: Current psychological theories of autism: The ‘Theory of Mind’ account and rival theories. Journal of Child Psychology and Psychiatry 1994;35:215-29.
  • Kanner L. Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child 1943;2:217-50.
  • Lugnegård T, Hallerbäck MU, Gillberg C. Psychiatric comorbidity in young adults with a clinical diagnosis of Asperger syndrome. Research in Developmental Disabilities 2011;32(5):1910-7.
  • Movsas TZ, Pinto-Martin JA, Whitaker AH, Feldman JF, Lorenz JM, Korzeniewski SJ, Levy SE, Paneth N. Autism spectrum disorder is associated with ventricular enlargement in a low birth weight population. J Pediatr 2013 Jul;163(1):73-8.
  • Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie NVvP. Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Utrecht: De Tijdstroom; 2013.
  • Ronald A, Hoekstra RA. Autism spectrum disorders and autistic traits: A decade of new twin studies. American Journal of Medical Genetics. Part B, Neuropsychiatric Genetics. 2011;156:255-74.
  • Sandin S, Lichtenstein P, Kuja-Halkola R, Larsson H, Hultman CM, Reichenberg A. The familial risk of autism. JAMA 2014;311(17):1770-7.
  • Wing L, Gould J. Severe impairments of social interaction and associated abnormalities in children: Epidemiology and classification. Journal of Autism and Developmental Disorders 1979;9:11-29.

 

 

Externe bronnen

In de tekst wordt verwezen naar bestaande literatuur en worden suggesties gedaan voor verdere verdieping. De literatuur die wordt genoemd in de tekst en die niet is opgenomen in de literatuurlijst, verwijst naar de Multidisciplinaire richtlijn voor autismespectrumstoornissen bij volwassenen voor verdere bestudering. De basis voor de diagnostiek en de behandeling is gedocumenteerd in de Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van autismespectrumstoornissen bij volwassenen (2013) en de Richtlijn diagnostiek en behandeling autismespectrumstoornissen bij kinderen en jeugdigen (2009). Beide richtlijnen zijn te vinden op de website van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (www.nvvp.net/publicaties/richtlijnen). In deze nascholing ligt de nadruk op de eerste (en meest recente) richtlijn.

Help en toelichting

Hieronder vindt u een korte beschrijving als hulp bij het gebruik van de eLearning- en eindtoetsmodule van AccreDidact.

U kunt dit scherm (en andere schermen in deze module) sluiten door rechts bovenin op het blauwe kruis te klikken. Heeft u ondanks de onderstaande instructie toch nog vragen? Neem dan gerust contact met AccreDidact op: klik hier.

Menu en navigatie

De menu-navigatie bevindt zich aan de linkerkant en bevat de indeling van het programma. U ziet hier direct uw voortgang en door te klikken op reeds gelezen hoofdstukken kunt u navigeren door het programma. Als u een hoofdstuk heeft afgerond, wordt het menu bijgewerkt en ziet u dus uw voortgang.

Onder de inhoudsopgave vindt u verder – soms optioneel – de leerdoelen, informatie over de auteur(s), links naar externe bronnen en deze helpfunctie. Eenmaal geopend kunt u deze items sluiten door op het blauwe kruis rechts bovenin te klikken.

U kunt het menu ‘in- en uitklappen’ door op onderstaand icoon te klikken.

hamburger

Vragen beantwoorden

De vragen in deze module – entreetoets, tussenvragen, vragen bij een casus en toetsvragen – kunt u beantwoorden door een of meer vakjes aan te klikken of – in het geval van open vragen – tekst te typen in het tekstvak. Zodra uw antwoord is genoteerd, verschijnt het juiste antwoord met een toelichting en kunt u verder lezen.

Let op: in sommige browsers moet u – bij open vragen – naast het tekstvak klikken om uw antwoord vast te leggen en verder te kunnen gaan.

Let op: bij meerkeuzevragen met meer opties dient u altijd even te bevestigen wat uw definitieve antwoord is, zie de afbeelding hieronder. Nota bene: heeft een meerkeuzevraag slechts een enkel goed antwoord dan staat voor de antwoordcategorieën geen vierkantje maar een rondje.

meerkeuze

Kan ik tussentijds stoppen en afsluiten?

Ja, dat kan. Uw voortgang en ingevoerde antwoorden blijven bewaard voor de volgende keer dat u het programma weer opent.

Verdieping

Op diverse plaatsen in de tekst vindt u in de rechtermarge een icoon dat aangeeft dat er op dit punt een verdieping staat. Een verdieping kan extra toelichting of aanvullende informatie bevatten. U opent de verdieping door op het icoon te klikken en kunt deze weer sluiten door op het blauwe kruis rechts bovenin te klikken.

verdieping2

Noten

In de lopende tekst vindt u in een donker rondje de noten: als u erop klikt ziet u de achterliggende tekst. Met een volgende klik sluit de noot en kunt u weer verder.

Externe links

Zowel de lopende tekst als verdiepingen en de toelichting op vragen kunnen links naar externe websites bevatten. Als u hierop klikt, wordt er altijd een nieuw venster of tabblad in uw browser geopend. Hierdoor blijft de module van AccreDidact beschikbaar.

Afbeeldingen

De afbeeldingen die u in de programma’s van AccreDidact aantreft, zijn mogelijk geschaald om ze goed weer te geven in de lopende tekst. U kunt altijd op de afbeelding klikken om deze te tonen in het werkelijke formaat, zodat u eventuele details beter kunt zien. U kunt de afbeelding weer sluiten door ergens in uw scherm te klikken.

Literatuurlijst, leerdoelen en auteurs

Deze items vindt u aan de linkerkant van het scherm, in het menu onder de inhoudsopgave. Als u een item geopend heeft, kunt u dit sluiten door op het blauwe kruis rechts bovenin te klikken.

Eindtoets

De afsluitende toets bestaat uit meerkeuzevragen. Net als in de eLearning is er naast de vraagstelling ook een visueel verschil tussen vragen met een goed antwoord (rondjes) en vragen waarbij u om meerdere antwoorden wordt gevraagd (vierkantjes).

Heeft u de toets gehaald dan komt u in een scherm waarin u een korte enquête over de nascholing kunt invullen. Daarna kunt u uw punten direct laten toevoegen aan GAIA/PE-Online/KABIZ/KRT (kies ‘nee’ als u niet geregistreerd bent of uw punten elders verzamelt) en aangeven hoe lang u over de nascholing, inclusief toets, heeft gedaan.

U heeft drie pogingen om de eindtoets met een voldoende af te ronden. Mocht u nog een poging nodig hebben dan moet de toets gereset worden (zie hieronder). U zult de eLearning dan opnieuw moeten doorlopen.

resultaat

Externe bronnen en verklarende woordenlijst

Indien nuttig kunnen aan een eLearning externe bronnen (denk aan een online rekentool of het Farmacotherapeutisch Kompas) en/of een woordenlijst worden toegevoegd. Net als bij alle andere vensters geldt dat u deze met een klik op het blauwe kruis rechts bovenin sluit.

Beeld bij dit programma
Leerdoelen

Na afloop van dit nascholingsprogramma:

  • weet op welke wijze u ASS kunt herkennen;
  • weet op welke wijze u ASS kunt diagnosticeren;
  • de veelvoorkomende comorbide en differentiaaldiagnostische beelden kent;
  • op de hoogte bent van de behandelmogelijkheden.
Samenvatting

Inleiding

Autisme staat steeds meer in de belangstelling zowel binnen als buiten de psychiatrie. Vroeger sprak men over autisme of een autistische stoornis. Sinds duidelijk is geworden dat het klinisch beeld meerdere varianten kent, wordt tegenwoordig gesproken van een spectrum, dus van autismespectrumstoornissen (ASS). Die toegenomen belangstelling komt enerzijds doordat de classificatietermen in de loop der jaren breder zijn geworden, maar ook omdat ASS bij volwassenen erkend wordt. Daarmee is de doelgroep groter geworden en zijn de grenzen vervaagd van wat wel en wat niet tot ASS gerekend moet worden. De vraag naar gespecialiseerde diagnostiek stijgt, wat tot lange wachtlijsten leidt. Er is vanuit het veld behoefte aan korte vragenlijsten en handvatten voor de diagnostiek.
De diagnostiek en behandeling van ASS bij volwassenen (en kinderen) is wellicht anders dan bij andere psychiatrische stoornissen, omdat bij ASS een goede diagnose en een effectieve behandeling staat of valt met de mate waarin de onderzoeker/behandelaar snapt hoe de problemen (vanuit het perspectief van de patiënt) samenhangen met de context. Terwijl voorheen veel aandacht ging naar kinderen met ASS, is duidelijk dat deskundigheid over ASS bij adolescenten en (jong)volwassenen (16 t/m 25 jaar) heel relevant is, juist omdat die levensfasen gepaard gaan met grote veranderingen die veel invloed hebben op de mate waarin ASS zich manifesteert als klinisch probleem.
Voor een goede diagnostiek en behandeling is het voor de professional een vereiste dat hij begrijpt hoe de patiënt zich verhoudt tot zijn stoornis en welke patiëntgebonden en omgevingsfactoren daarbij een rol spelen. Dat begrip bij de professional kan alleen tot stand komen in een behandelrelatie die gekenmerkt wordt door vertrouwen en authenticiteit.
In dit nascholingsprogramma komen achtereenvolgens de diagnostiek en de behandeling aan de orde voor volwassenen en adolescenten (16 t/m 25 jaar).

Auteurs

Dr. Sizoo, B.

Bram Sizoo is psychiater en sinds 2008 werkzaam als inhoudelijk hoofd van het Cluster Ontwikkelingsstoornissen bij Dimence. Hij is hoofddocent bij het Radboud Centrum Sociale Wetenschappen in Nijmegen en hoofdonderzoeker bij het TOPGGZ erkende Specialistisch Centrum Ontwikkelingsstoornissen van Dimence. Hij promoveerde in 2010 op een proefschrift over verslaving bij autisme en ADHD aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Belangenconflicten: geen.

Drs. Adema, M.

Miranda Adema is GZ-psycholoog en werkt sinds 2006 als behandelcoördinator en behandelaar bij Perspectief, een woon- en behandelsetting voor vijftien jongeren met ASS van 15 tot 21 jaar. Perspectief is onderdeel van het Cluster Ontwikkelingsstoornissen van Dimence. Belangenconflicten: geen

Opmerkingen

Dit nascholingsprogramma is in twee gedeelten, Blok A en Blok B door te werken. Mogelijk beklijft de stof beter als u het progamma in twee gedeelten doorwerkt.

Toets

U krijgt voor deze nascholing punten toegekend als u de afsluitende toets succesvol (≥ 70% correct beantwoord) hebt afgerond.

Nota bene

Houd bij hoe lang u met dit programma bent bezig geweest. Het is voor de redactie van AccreDidact en voor de Accreditatiecommissie Bij- en Nascholing (ABNA) van de NVvP nuttig te weten hoeveel tijd u in totaal nodig hebt gehad om het gehele programma door te werken, de opdrachten uit te voeren, de vragen te beantwoorden en ten slotte alle vragen op de losse toets volledig en adequaat te beantwoorden. Als u de toets volledig hebt ingevuld, ga dan na hoeveel tijd u in totaal aan dit programma hebt besteed. Vul de totaal bestede tijd in bij de betreffende vraag na de toets.

Verdieping

De externe links naar artikelen en andere verdiepende internetbronnen zijn ondergebracht in de verdieping. Ook vindt u soms toelichtende figuren en tabellen in de verdieping. In de verdieping wordt u naar een externe pagina geleid, het huidige venster blijft actief. De verdieping herkent u aan één van de volgende symbolen:

 verdieping icoon

Disclaimer

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, St.b. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, St.b. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatie- of andere werken (artikel 16 Auteurswet 1912), in welke vorm dan ook, dient men zich tot de samenstellers/uitgever te wenden.

De uitgever heeft datgene gedaan wat redelijkerwijs van haar kan worden gevergd om de rechten van de auteursrechthebbenden op de beelden te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die menen rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Deze zal in navolgende drukken van dit werk dergelijke omissies corrigeren.

De inzichten in de geneeskunde en wetenschap zijn voortdurend aan verandering onderhevig als gevolg van onderzoek en ervaring. De redactie, auteurs en uitgever zijn uiterst zorgvuldig te werk gegaan, om ervoor te zorgen dat de in dit nascholingsprogramma verstrekte informatie, in overeenstemming is met de huidige kennis van zaken. Dit ontslaat de gebruiker van deze nascholing echter niet van de verplichting om aan de hand van bestaande richtlijnen, protocollen en wetenschappelijke informatie te controleren of de daar verstrekte informatie afwijkt van de gegevens in dit boek en daarmee vast te stellen of de inhoud nog in overeenstemming is met de huidige stand van zaken ten aanzien van kennis en handelen.

Ondanks alle aan de samenstelling van deze uitgave bestede zorg, zal noch de uitgever, noch de auteur aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.